Во овој број на „Мој Информатор“, како продолжение на серијата текстови за пресметка на плата ќе бидат покажани влијанијата на системските сетирања за плата на начинот на пресметка и приказ на минатиот труд и боледувањата на вработените. Претходниот текст за внесување на пријави, одјави и промени на плата може да го погледнете на следниот линк.
Пресметка на минат труд и/или боледувања во пресметка на плата
Системските сетирања овозможуваат бројни прилагодувања на начинот на кој функционира пресметката на плата. Во продолжение подетално ќе бидат објаснети повеќе сетирања и нивниот ефект, но првично ќе прикажеме неколку пресметки со следниве сетирања:
Надоврзувајќи се на претходниот текст за пресметка на плата, ќе погледнеме пресметки на плати за вработените со шифри 003 и 004.
Согласно важечката законска легислатива (Законот за работни односи и Општиот колективен договор) боледувањето во тековен месец се пресметува како процент од просекот од изминати до 12 месеци (12 месеци ако истите постојат, односно ако лицето вкупно има помалку месеци работење кај постојниот работодавач, тогаш сите месеци од вработувањето). Програмот HELIX овозможува прилагодување дали просекот од изминати месеци се пресметува како просек од исплатените бруто плати, или како просек од исплатените бруто саатнини. Ова сетирање се подесува на ниво на фирма, во генералии на фирма во третиот таб „Податоци за плата“.
Износот на минатиот труд се пресметува како 0,5% за секоја навршена година од (вкупен) стаж по основната бруто плата. На часовите за боледување може да се избере дали да се пресметува минат труд или не, а во нашиот пример ќе биде избрано да не се пресметува минат труд за овие часови (всушност минат труд има пресметано во самиот просек, затоа во ставката за минат труд не се додава повторно).
За да прикажеме поголем број на ситуации кои може да настанат, ќе внесеме пресметки на плати за лицата 003 и 004 од 01/2021 до 07/2021, и тоа со промени на износите на основната бруто плата.
За лицето со шифра 003, внесени се следниве плати:
Како што се гледа од табелата, на лицето бруто платата во првите 4 месеци му изнесувала 50000 ден, а потоа му е намалена на 40000 ден. Во 04/2021 вкупниот стаж се зголемил од полни 2 на полни 3 години, што соодветно влијае на износот на минат труд.
Лицето во 07/2021 има боледување од 40 часа, со 70% и шифра за МПИН – 125 (боледување на товар на работодавач до 15 дена).
Со внесување на боледувањето се намалува износот на минатиот труд од 600 на 464 ден, бидејќи се пресметува само за одработените 136 часа. 
Износот на боледувањето изнесува 7516 ден. и истиот е пресметан како 40 часа од вкупно 176, по 70% и по просекот од бруто платите од претходните 6 месеци (како што споменавме претходно, ако за лицето се внесени помалку од 12 месеци просек се зема само за тие месеци).
Износот за редовното работење пропорционално е намален согласно одработените 136 часа од вкупно 176 часа, и изнесува 30909 ден. Крајното бруто во пресметката изнесува 38889 ден. (30909 + 7516 + 464 = 38889)
За лицето со шифра 004, ќе прикажеме и како се пресметува просек од изминати месеци ако во истите има боледувања за кои не плаќа работодавачот (т.е. има боледување на товар на ФЗО). Кај ова лице ќе внесеме и плата за 08/2021, и неколку боледувања кои ќе бидат внесени во месеците 06/2021, 07/2021 и 08/2021, и тоа:
- Боледување до 15 дена (шифра 125) со процент 70%, за период од 26.06.2021 – 10.07.2021 (24 часа во 06/2021 и 56 часа во 07/2021)
- Боледување над 15 дена (шифра 127) со процент 90%, за период од 11.07.2021 – 25.07.2021 (80 часа во 07/2021)
- Боледување над 30 дена (шифра 128 на ФЗО) за кое се изразува но не се исплаќа износ во плата од работодавач, за период од 26.07.2021 – 07.08.2021 (40 часа во 07/2021 и 40 часа во 08/2021)
- Боледување до 15 дена (шифра 125) со процент 70%, за период од 25.08.2021 – 31.08.2021 (40 часа во 08/2021)
За лицето внесени се следниве плати:
Од табелата се гледа дека бруто платата во првите 3 месеци изнесувала 50000 ден, а потоа му е зголемена на 80000 ден. Во 03/2021 вкупниот стаж се зголемил од полни 3 на полни 4 години.
Пресметките на плата за износите на боледувања и минат труд за месеците 06/2021 и 07/2021 се добиваат на сличен начин како и во примерот за лицето 003, и тоа:
Износот кој се прикажува на третото боледување (на товар на ФЗО) само се прикажува во исплатното ливче, но не влијае на бруто основицата за пресметка на придонеси и данок на личен доход, како ни на нето платата.
Во месец 08/2021 првото боледување е исто така на товар на ФЗО (всушност тоа е продолжение на боледувањето од претходниот месец), и износот од истото не влијае на понатамошната пресметка за тековниот месец. Меѓутоа за пресметка на второто боледување, кое е на товар на работодавачот, во просекот од изминати месеци влијае и пресметката на платата за 07/2021. Бидејќи во 07/2021 има часови на боледување за кои плата не ја исплаќа работодавачот, т.е. се на товар на Фондот, за овој дел од месецот (40 часа од вкупно 176) износот со кој месец 07/2021 влијае на просекот се надополнува по минималната бруто плата која важела за тој месец.
Ова значи дека бруто износот од месец 07/2021 кој влијае на просеците за боледувања во следните месеци, би имал дел кој е реално исплатен од работодавачот (во примерот тоа се 41300 ден. и истите се за 136 часа) и дел од часовите кои се на ФЗО, и тоа 
Пресметката на износот за второто боледување во 08/2021 би била:
Минатиот труд е како и во претходните примери, само за часовите кои не се боледување и изнесува
Во прилог на ова упатство има исплатни ливчиња со примерите кои детално ги разгледувавме. (Вработен003-07 месец, Вработен004-06 месец, Вработен004-07 месец, Вработен004-08 месец)
Како што беше напоменато во почетокот на овој прирачник, постојат повеќе системски сетирања за начиот на кој се пресметува и прикажува платата за вработените.
Согласно Општиот колективен договор минатиот труд би требало да се пресметува само од основната (бруто) плата, и затоа е препорачлива да биде избрано сетирањето „Минат труд само од редовни часови“ бидејќи во спротивно прекувремената работа би влијаела на износот. Алтернативно, а коректно е и сетирањето за „Минат труд во ставки“ со кое само се менува начинот на кој се прикажува минатиот труд – како дефинирана ставка, но износот останува ист како и во примерот кој детално го погледнавме.
Сетирањето за „Минат труд не влијае на нето плата“ се користи кога работодавачот има договорена вкупна нето плата со вклучен минат труд, а сетирањето за „Саатнина за боледување само од тековен месец“ го менува принципот на пресметка на боледувањата и во тој случај боледувањата не се пресметуваат како процент од просек од изминати месеци, туку како процент од основната бруто плата од тековниот месец. Сепак потенцираме дека овие сетирања се наменети за компании кои имаат поинаков колективен договор од Општиот колективен договор, и треба корисникот да биде целосно информиран и одговорен за последиците доколку истите некоректно се сетираат.